Sozita Goudouna: “Art is intertwined with the production of knowledge”
Reputable art historian and curator talks to BHMAgazino about her new initiative, “Greece in USA”, and explains why the current confinement looks like imprisonment.
31.01.2021, 06:00 VIMA NEWSPAPER
Please scroll down for Greek: https://www.tovima.gr/printed_post/sozita-gkountouna-cr/
A distinguished art historian with experience as adjunct professor at CUNY, Sozita Guduna is also considered a prominent exhibition curator.
In March 2020, she decided to establish the “Greece in USA” platform, an organization that promotes Greek culture abroad and promotes international cultural cooperation and makes an impressive opening amid a pandemic by launching, with the support of its Ministry of Culture Of Greece, the group exhibition “The Right to Silence?” / “The Right to Silence?” on the penitentiary system, prison and incarceration regimes and the reform of criminal justice, in different geographical and political contexts. Its first phase is currently being presented at John Jay College of Criminal Justice, CUNY, City University of New York
Mrs. Gudouna, what was the trigger for the creation of the “Greece in USA” platform?
“The initial impetus was very much related to the structure of artistic practice, that is, to the visualization and representation of an initially intangible idea or to the conquering of utopia. Secondly, it was my long-term involvement with the quests and anxieties of Greek artists, but also of cultural institutions, as well as the belief that a third way can be established for cultural diplomacy between the state and major institutions. I also thought that I could help in this direction owing to the knowledge of contemporary cultural production in Greece and my experience in London and New York. Criticism and introspection often find better ground in practice than in theoretical pursuits.
How did you get inspired by the theme of the group exhibition “The Right to Silence?” / “The Right to Silence?”?
“The exhibition’s theme is based on a reversal; I am interested in paradoxes when they illuminate the exploration of meanings. In this case, the well known “Miranda Rights” that we, as Greeks, find mainly in American crime movies. I have always been impressed by the expression “you have the right to remain silent”. Silence is transformed into a right when what can be said is aggravating for the citizen of a benevolent democracy. The paradox, however, is that some citizens remain silent because they are not given the opportunity to speak, which implies that they lack the right to freedom of opinion and expression. In the group exhibition, the “Miranda Rights” acquire a metaphorical substance in terms of exploring ethical issues, but also aesthetic forms and artistic media since silence is the most abstract form of expression.
What criteria did you use to select the artists participating in the exhibition?
The aim of the organization’s inaugural exhibition is to map and record the influential Greek scene beyond stereotypes. In the same way that “Greece in USA” seeks to highlight the cultural production of contemporary Greece, beyond simplifications, the selection of the artists was made with expanded aesthetic criteria (abstraction, illustration, different media), but also based on the engagement of their work in relation to socio-political issues. I am concerned with Greek artists presenting their work on an equal footing with international artists and colleagues from abroad so that they can have an independent and objective mapping and database of Greek artists and accessibility to their work. Local galleries face difficulties in promoting Greek artists abroad, especially when they do not have the opportunity to participate in international art fairs. At the same time, Biennales and institutions that register the work of Greek artists focus on the country itself and less on cultural extroversion.”
The issue of reforming the US penitentiary system is a top priority for many — especially for the African-American community, which sees mass imprisonment as a modern form of slavery. How could art contribute to such socio-political change?
“Art is intertwined with the production of knowledge, consequently we are given the optimistic impression that it can contribute to the improvement of socio-political conditions. The dialectic between politics and art is a driving force for contemporary artists, but I would like to focus on the artist Ashley Hunt participating in the exhibition. Hunt, who presents work on MoMA and Whitney, was selected for his research on prison development and its impact on current economic restructuring and racial policy (correctionsproject.com). His work “Degrees of Visibility” examines how prisons and guards sit in their natural and cultural environment, forming the aesthetic production of mass imprisonment.
How do international coronavirus decrees and extensions of home confinement address these concerns?
“The parallel between mass imprisonment and the confinement we currently experience may be a sensitive and questionable issue, but it continues to be a true experience for many of us. The associations and the way we approach concepts such as mass imprisonment can only be different from the pre-coronavirus era. “The concerns are heightened when we think that these are not just temporary measures, but possibly a paradigm shift in our social and professional life.”
How have you really experienced lockdowns?
“I was and am in New York during the pandemic and I have not been able to travel for a year to be with my parents and friends. Perhaps this experience influenced the choice of the subject of the exhibition, but mainly my decision to create “Greece in USA” which was accidentally founded on March 25, 2020, in the middle of the pandemic. The enthusiastic participation of the artists and their generosity came as an optimistic omen for the future “.
Are you happy with the recent US leadership change?
“Culture or barbarism? We have been very concerned about this binary in the US in recent years, now we need to focus again on collectivism, social justice and ecological “reform”. “I hope that the new leadership will focus on culture in these areas and not barbarism.”
You have collaborated with many great artists. Which personality has impressed you the most?
Indeed, I have been lucky in collaborating with international artists, but I would say the “cliché” that the importance of artists does not always coincide with their popularity and this reality is trying to highlight “Greece in USA”. But the personality that has impressed me the most, probably because of its closeness and osmosis, is Raymond Petibon, perhaps the most prominent American artist who focuses on design and probably one of the most critical and political looks in contemporary American art.
How do your studies in theater and philosophy enrich your artistic activity?
My academic pursuit of philosophy of art and aesthetics and my recent monograph focus on defining the boundaries between the performing and visual arts and Beckett ‘s minimal work “Breath”. I came to America to work at Performa Biennale, a biennial that focuses on the cross-disciplinary nature of the arts. In other words, I consider that I was selected by Rose Lee Goldberg, director of the Biennale, thanks to the cross-sectoral approach of my practical and theoretical work. I perceive the visual arts in the context of their interface with other artistic media.”
Σωζήτα Γκουντούνα: «Η τέχνη είναι συνυφασμένη με την παραγωγή γνώσης»
Η εγνωσμένου κύρους ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια μιλάει στο BHMAgazino για τη νέα πρωτοβουλία της, «Greece in USA», και εξηγεί γιατί ο κατ’ οίκον περιορισμός μοιάζει με φυλάκιση.
31.01.2021, 06:00
Διακεκριμένη ιστορικός τέχνης και επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης CUNY, η Σωζήτα Γκουντούνα θεωρείται επίσης και μια επιφανής επιμελήτρια εκθέσεων. Πριν από λίγους μήνες πήρε την απόφαση να ιδρύσει την πλατφόρμα «Greece in USA», έναν οργανισμό ο οποίος προάγει τον ελληνικό πολιτισμό στο εξωτερικό και προωθεί τη διεθνή πολιτιστική συνεργασία και πραγματοποιεί ένα εντυπωσιακό άνοιγμα εν μέσω πανδημίας εγκαινιάζοντας, με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας, την ομαδική έκθεση «The Right to Silence?» / «Το Δικαίωμα στη Σιωπή;» με θέμα το σωφρονιστικό σύστημα, τα καθεστώτα φυλάκισης και εγκλεισμού και τη μεταρρύθμιση της ποινικής Δικαιοσύνης, σε διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτικά πλαίσια. Η πρώτη φάση της παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στο John Jay College of Criminal Justice, CUNY, City University of New York, με τη συμμετοχή 43 ελλήνων και κύπριων καλλιτεχνών, ενώ μια παράλληλη δράση αναμένεται μέσα στον Φεβρουάριο στο «Undercurrent», έναν από τους επιδραστικότερους εκθεσιακούς χώρους παγκοσμίως, με έδρα το Μπρούκλιν.
Κυρία Γκουντούνα, ποιο ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία της πλατφόρμας «Greece in USA»;
«Το εναρκτήριο έναυσμα ήταν πολύ σχετικό με τη δομή της καλλιτεχνικής πρακτικής, δηλαδή με την οπτικοποίηση και την αναπαράσταση μιας αρχικά άυλης ιδέας ή με την προσέγγιση της ουτοπίας. Σε δεύτερο χρόνο, ήταν η μακροχρόνια εμπλοκή μου με τις αναζητήσεις και τις αγωνίες των ελλήνων καλλιτεχνών, αλλά και των πολιτιστικών φορέων, καθώς και η πίστη ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένας τρίτος δρόμος για την πολιτιστική διπλωματία μεταξύ του κράτους και των μεγάλων ιδρυμάτων. Θεώρησα, επίσης, ότι θα μπορούσα να βοηθήσω ως προς αυτή την κατεύθυνση κυρίως χάρη στη γνώση της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής στην Ελλάδα και της εμπειρίας μου στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη. Η κριτική και η ενδοσκόπηση βρίσκουν συχνά καλύτερο έδαφος στην πράξη παρά στις θεωρητικές αναζητήσεις, και υπάρχουν κομβικές στιγμές στη ζωή μας που καλούμαστε να δράσουμε ακόμα και πέρα από τις δυνάμεις ή από τα επιβεβλημένα όριά (μας)».
Πώς εμπνευστήκατε το θέμα της ομαδικής έκθεσης «The Right to Silence?» / «Το Δικαίωμα στη Σιωπή;»;
«Το θέμα της έκθεσης που επιμελούμαι βασίζεται σε μια αντιστροφή· με ενδιαφέρουν τα παράδοξα όταν φωτίζουν τη διερεύνηση των νοημάτων. Σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται για τα περίφημα «Miranda Rights» που ως Ελληνες συναντάμε κυρίως στις αμερικανικές αστυνομικές ταινίες. Μου έκανε πάντα εντύπωση η έκφραση «έχετε το δικαίωμα να παραμείνετε σιωπηλή/ός». Η σιωπή μετασχηματίζεται σε δικαίωμα όταν αυτά που μπορεί να ειπωθούν είναι επιβαρυντικά για τον πολίτη μιας ευνομούμενης δημοκρατίας. Το παράδοξο όμως έγκειται στο ότι κάποιοι πολίτες μένουν πάντα σιωπηλοί διότι δεν τους δίδεται η δυνατότητα διατύπωσης λόγου που συνεπάγεται το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης. Στην ομαδική έκθεση, τα «Miranda Rights» αποκτούν μια μεταφορική υπόσταση ως προς τη διερεύνηση ηθικών ζητημάτων, αλλά και αισθητικών μορφών και καλλιτεχνικών μέσων, αν υποθέσουμε ότι η σιωπή αποτελεί το επιστέγασμα της αφαίρεσης».
Με ποια κριτήρια επιλέξατε τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση;
«Στόχος της εναρκτήριας έκθεσης του oργανισμού είναι η χαρτογράφηση και η καταγραφή της επιδραστικής ελληνικής σκηνής πέραν των «ενδοοικογενειακών» στερεοτύπων, όσο αυτό είναι ανθρωπίνως δυνατό. Με τον ίδιο τρόπο δηλαδή που το «Greece in USA» επιδιώκει να αναδείξει την πολιτιστική παραγωγή της σύγχρονης Ελλάδας, πέρα από απλουστεύσεις, η επιλογή των καλλιτεχνών της έκθεσης έγινε με διευρυμένα αισθητικά κριτήρια (αφαίρεση, απεικόνιση, διαφορετικά μέσα), αλλά και βάσει της προσέγγισης του έργου τους σε σχέση με τα καίρια κοινωνικοπολιτικά θέματα. Πρωτίστως, με απασχολεί οι έλληνες καλλιτέχνες να παρουσιάζουν το έργο τους ισότιμα με τους διεθνείς καλλιτέχνες και συνάδελφοι από το εξωτερικό να μπορούν να έχουν μια ανεξάρτητη και αντικειμενική βάση δεδομένων για τους έλληνες καλλιτέχνες, ώστε να υπάρχει προσβασιμότητα στο έργο τους. Διότι γνωρίζουμε ότι οι γκαλερί αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προώθηση των ελλήνων καλλιτεχνών στο εξωτερικό, ιδιαίτερα όταν δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διεθνείς εμπορικές εκθέσεις τέχνης. Επίσης, συνήθως οι Μπιενάλε και οι φορείς που καταγράφουν το έργο των καλλιτεχνών στην Ελλάδα εστιάζουν στην ίδια τη χώρα και λιγότερο στην πολιτιστική εξωστρέφεια».
Το ζήτημα της μεταρρύθμισης του σωφρονιστικού συστήματος των ΗΠΑ αποτελεί κεφαλαιώδη προτεραιότητα για πολλούς — ειδικά για την αφροαμερικανική κοινότητα που βλέπει στις μαζικές φυλακίσεις μια σύγχρονη μορφή δουλείας. Πώς θα μπορούσε η τέχνη να συμβάλει προς την επίτευξη τέτοιων κοινωνικοπολιτικών αλλαγών;
«Η τέχνη είναι συνυφασμένη με την παραγωγή γνώσης, κατ’ επέκταση μας δίδεται η αισιόδοξη εντύπωση ότι μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών. Η διαλεκτική ανάμεσα στην πολιτική και την τέχνη αποτελεί κινητήρια δύναμη για τους σύγχρονους καλλιτέχνες, αλλά θα ήθελα να εστιάσω στον εικαστικό Ασλεϊ Χαντ που συμμετέχει στην έκθεση. Ο Χαντ, o οποίος παρουσιάζει σχετικό έργο στο MoMA και στο Whitney, επιλέχθηκε λόγω της έρευνάς του σε σχέση με την ανάπτυξη των φυλακών και με την επίδρασή τους στη σημερινή οικονομική αναδιάρθρωση και φυλετική πολιτική (correctionsproject.com). Το έργο του «Βαθμοί Ορατότητας» εξετάζει πώς οι φυλακές και οι φύλακες κάθονται μέσα στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον τους, σχηματίζοντας την αισθητική παραγωγή μαζικής φυλάκισης. Η έκθεση εστιάζει επίσης σε μια κινητοποίηση του ’70 που συνέβαλε στην αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος δίνοντας «φωνή» στα ίδια τα θεμέλια της φυλακής, στην οργάνωση GIP (ή Ομάδα Πληροφόρησης για τις Φυλακές) και είχε ως στόχο να αποκαλύψει στην κοινή γνώμη τις πραγματικές εμπειρίες των κρατουμένων».
Πώς υπεισέρχονται σε αυτούς τους προβληματισμούς τα διεθνή διατάγματα για τον κορωνοϊό και οι προεκτάσεις τού κατ’ οίκον περιορισμού;
«Ο παραλληλισμός μεταξύ της μαζικής φυλάκισης και του κατ’ οίκον περιορισμού που βιώνουμε μπορεί να είναι ένα ευαίσθητο και αμφισβητήσιμο θέμα, αλλά δεν παύει να είναι μια αληθινή εμπειρία για πολλούς από εμάς. Οι συνειρμοί και ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε έννοιες όπως η μαζική φυλάκιση δεν μπορούν παρά να είναι διαφορετικοί από την προ κορωνοϊού εποχή. Οι προβληματισμοί διογκώνονται όταν σκεπτόμαστε ότι δεν πρόκειται απλώς για παροδικά μέτρα, αλλά πιθανώς για αλλαγή παραδείγματος στην κοινωνική και επαγγελματική μας ζωή».
Πώς έχετε βιώσει αλήθεια τα lockdowns;
«Ημουν και είμαι στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια της πανδημίας και δεν μπορώ να ταξιδέψω εδώ και έναν χρόνο για να βρεθώ με τους γονείς και τους φίλους μου. Ισως αυτή η εμπειρία να επηρέασε την επιλογή του θέματος της έκθεσης, αλλά κυρίως την απόφασή μου να δημιουργήσω το «Greece in USA» που συμπτωματικά ιδρύθηκε στις 25 Μαρτίου του 2020, μεσούσης της πανδημίας. Η ενθουσιώδης συμμετοχή των καλλιτεχνών και η γενναιοδωρία τους ήρθε ως αισιόδοξος οιωνός για το μέλλον».
Είστε ευχαριστημένη με την πρόσφατη αλλαγή ηγεσίας των ΗΠΑ;
«Πολιτισμός ή βαρβαρότητα; Μας απασχόλησε πολύ αυτό το δίπολο στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, τώρα θα πρέπει να μας απασχολήσει εκ νέου η συλλογικότητα, η κοινωνική δικαιοσύνη και η οικολογική «μεταρρύθμιση». Ελπίζω η νέα ηγεσία να αναδείξει τον πολιτισμό σε αυτούς τους τομείς και όχι τη βαρβαρότητα».
Εχετε συνεργαστεί με πολλούς σπουδαίους καλλιτέχνες. Ποια προσωπικότητα σας έχει εντυπωσιάσει περισσότερο;
«Πράγματι, έχω υπάρξει τυχερή στις συνεργασίες με διεθνείς καλλιτέχνες, θα έλεγα όμως το «κλισέ» ότι η σπουδαιότητα των καλλιτεχνών δεν ταυτίζεται πάντα με τη δημοτικότητά τους και αυτή την πραγματικότητα προσπαθεί να αναδείξει το «Greece in USA». Η προσωπικότητα όμως που με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο, πιθανώς λόγω και της εγγύτητας και της ώσμωσης, είναι ο Ρέιμοντ Πέτιμπον, ίσως ο πιο επιφανής αμερικανός εικαστικός που εστιάζει στο σχέδιο και πιθανώς ένα από τα πιο κριτικά και πολιτικά βλέμματα της σύγχρονης αμερικανικής τέχνης».
Πώς εμπλουτίζουν την εικαστική δράση σας οι σπουδές σας στο θέατρο και στη φιλοσοφία;
«Η ακαδημαϊκή μου ενασχόληση με τη φιλοσοφία της τέχνης και την αισθητική και η πρόσφατη μονογραφία μου εστιάζουν στον καθορισμό των ορίων μεταξύ των παραστατικών και των εικαστικών τεχνών και στο ελλειπτικό έργο του Μπέκετ «Αναπνοή». Στην Αμερική ήρθα για να εργαστώ στην Μπιενάλε Performa που εστιάζει στον διατομεακό χαρακτήρα των τεχνών. Θεωρώ δηλαδή ότι επιλέχθηκα από τη Ρόουζ Λι Γκόλντμπεργκ, διευθύντρια της Μπιενάλε, χάρη στη διατομεακή προσέγγιση του πρακτικού και θεωρητικού μου έργου. Αντιλαμβάνομαι δηλαδή τις εικαστικές τέχνες υπό το πρίσμα της αλληλεπίδρασής τους με άλλα καλλιτεχνικά μέσα».
